Οικία Αλλατίνι, Μαρία Ανδριώτου

Την Τετάρτη πραγματοποιήσαμε τον εβραϊκό περίπατο σε μέρη κεντρικά ή άγνωστα, δρόμους και κτίσματα της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης. Σημαντικό πολιτισμικό στοιχείο αποτελεί η οικία Αλλατίνι που βρίσκεται στο τετράγωνο των οδών Βαλαωρίτου-Συγγρού-Βηλαρά, γνωστή ως περιοχή του «Φραγκομαχαλά». Η έπαυλη ξεκίνησε να χτίζεται το 1862 για τον Moise Allatini (του οποίου η οικογένεια προερχόταν από το Λιβόρνο της Ιταλίας και είναι ο πρωτότοκος της οικογένειας Αλλατίνι) και το 1904 η έπαυλη μεταβιβάζεται στον Eduard Allatini, σύζυγο της κόρης του Moise, ο οποίος μεταβίβασε εξ ημισείας σε Γάλλο και Αυστριακό υπήκοο (1908). Το 1910 το όλο κτίσμα περιήλθε στην ιδιοκτησία της Ανώνυμης Οθωμανικής Εταιρείας Γεωργίας και Βελτιώσεων, συμφερόντων του ομίλου Αλλατίνι. Η οικογένεια δημιούργησε μία κολοσσιαία ακίνητη περιουσία, η οποία όμως εξανεμίστηκε σταδιακά από τις πωλήσεις, μεταβιβάσεις, κατασχέσεις και απαλλοτριώσεις που ακολούθησαν την κήρυξη του ιταλο-τουρκικού πολέμου το 1911, οπότε και απελάθηκαν. 

Αρχικά η οικία διέθετε τεράστιο κήπο στα νότια, στον οποίο όμως το 1906 χτίστηκε η Στοά Μαλακοπή (όπως την ξέρουμε σήμερα) για να στεγάσει εμπορικές δραστηριότητες και την Τράπεζα της Θεσσαλονίκης. Το 1916 σε ένα τμήμα του πρώτου ορόφου, στεγάστηκε το πρώτο υποκατάστημα της Ιονικής Τράπεζας στη Θεσσαλονίκη, ενώ στους υπόλοιπους χώρους λειτούργησαν δικηγορικά, ασφαλιστικά και τραπεζιτικά γραφεία. Το συγκρότημα δεν καταστράφηκε από την πυρκαγιά του 1917, ενώ το 1926 πραγματοποιήθηκαν επεμβάσεις και προσθήκες από τον αρχιτέκτονα Μαξιμίλιαν Ρούμπενς, στον οποίο προφανώς ανήκει η επιγραφή 1926 πάνω από την κεντρική είσοδο. Ο σεισμός του 1978 προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές στην οροφή και το κλιμακοστάσιο του κτιρίου, ενώ το 1981 με πρόταση της 4ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων το κτίριο χαρακτηρίστηκε ως «διατηρητέο μνημείο» που χρήζει ειδικής προστασίας. Τα τελευταία χρόνια έχει ανακαινιστεί μερικώς και κυρίως εσωτερικά για να στεγάσει επιχείρηση νυχτερινής διασκέδασης.

Λόγω της κατάστασης στην οποία βρίσκεται το κτίριο δεν είναι εύκολο να εξάγουμε συμπεράσματα για την μορφή του. Πολλά αρχιτεκτονικά μέλη έχουν καταρρεύσει και οι προσόψεις έχουν καλυφθεί με σοβά. Ίσως θα μπορούσαμε να πούμε ότι παρατηρούμε στοιχεία Νεομπαρόκ και Ροκοκό. Η κατοικία είναι διώροφη και στον δεύτερο όροφο υπάρχουν περιμετρικά εξώστες. Πολλά σημαντικά διακοσμητικά στοιχεία διατηρήθηκαν κατά της διάρκεια της ανακαίνισης όπως η ξύλινη κουπαστή, κάποιες διακοσμητικές τοιχογραφίες όπως και κάποια μεταλλικά υποστηρίγματα στον εσωτερικό εξώστη.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αλέξανδρου Χ. Γρηγορίου. Η έπαυλη των Allatini στον «Φραγκομαχαλά» (1862-2010) του ερευνητή Αλέξανδρου Χ. Γρηγορίου).

https://thessarchitecture.wordpress.com/2015/10/13/οικια-αλλατινι-βαλαωριτου

http://thessalonikeonkyklos.blogspot.gr/2010/02/blog-post_24.html

http://thessalonikihouses.gr/realestate/content/στοά-μαλακοπή-το-πρώτο-αρχοντικό-της-οικογένειας-αλλατίνι-στον-φραγκομαχαλά-που-στέγασε-την