Το Μαύρο Σάββατο, 11 Iουλίου 1942, Ιωάννα Μοσχοπούλου

Στo πλαίσιo του μαθήματος «Η διδασκαλία του ολοκαυτώματος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση» (Π 3002) και μετά την επίσκεψη μας στο Εβραϊκό Μουσείο, μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η φωτογραφία των Εβραίων στην Πλατεία Ελευθερίας. Ήταν η απαρχή του ολοκαυτώματος των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, όπως την προσδιορίζουν οι ίδιοι.

Είναι γνωστό ότι στην πλατεία Ελευθερίας, 11 Ιουλίου του 1942, οι Γερμανοί κατακτητές συγκέ-ντρωσαν όλους τους άρρενες Εβραίους μεταξύ 18 έως 45 ετών. 

Στόχος ήταν να καταγράφει ο διαθέσιμος αριθμός αντρών για καταναγκαστική εργασία κι έτσι συγκεντρώθηκαν εννέα χιλιάδες (9000) ενήλικες Εβραίοι στην πλατεία. Υπέστησαν πολύωρο δημόσιο εξευτελισμό από τις γερμανικές αρχές κατοχής. Από το πρωί οι Γερμανοί τους ανάγκαζαν να παρατάσσονται όρθιοι επί ώρες κάτω από τον καυτό ήλιο, δίχως νερό και χωρίς να μπορούν να καλύψουν το κεφάλι τους. Επιπροσθέτως, αναγκάστηκαν πολλοί Ισραηλίτες να εκτελούν σωματικές ασκήσεις υπό την απειλή όπλων και τούμπες υπό τα βλέμματα χριστιανών. Οι περισσότεροι συνελήφθησαν, ενώ τέσσερεις χιλιάδες (4000) από αυτούς στάλθηκαν να κατασκευάσουν ένα δρόμο που θα συνέδεε τη Θεσσαλονίκη με την Κατερίνη και τη Λάρισα. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα πολλοί από αυτούς πέθαναν από ασθένειες και εξάντληση. Αξιοσημείωτο μεν είναι το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια αυτής της σαββατιανής συνάθροισης δεν εκδηλώθηκε καμία απολύτως αντίδραση από όσους παρακολουθούσαν, ακόμη δε και από τα μπαλκόνια των σπιτιών τους. Το μόνο που σώθηκε ήταν κάποιες φωτογραφίες που δημοσιεύτηκαν αργότερα στον ελληνικό τύπο.

Τέλος, θα ήταν πλάνη αν υποστήριζε κανείς πως οι Θεσσαλονικείς Εβραίοι εκείνο το Σάββατο του Ιουλίου γνώριζαν τι επρόκειτο να τους συμβεί στη συνέχεια.