Μνημείο για το Ολοκαύτωμα, στο Α.Π.Θ., Δημήτρης Μητσόπουλος

Ο «Εβραϊκός μας Περίπατος» (ένα τμήμα του για την ακρίβεια), στο πλαίσιο του μαθήματός μας, υπήρξε μια ακόμη απτή απόδειξη της έντονης παρουσίας του εβραϊκού στοιχείου στη Πόλη μας.

Ο λόγος, που επέλεξα το μνημείο του Ολοκαυτώματος, που βρίσκεται μέσα στο πανεπιστήμιο μας, δεν είναι «αισθητικός» αλλά θα ήταν καλύτερο να ειδωθεί ως μια συγνώμη και προσπάθεια απόδοσης τιμών. Ο ιερός χώρος του εβραϊκού νεκροταφείου βρισκόταν στο σημείο εκείνο που βρίσκεται σήμερα το Α.Π.Θ. Μέσα σε 3 μέρες, στις αρχές Δεκέμβρη του ’42, με την παρότρυνση, τη συνεργασία και την αρωγή των τοπικών αρχών, το τοπικό κοιμητήριο, με 350.000 τάφους εκριζώθηκε πλήρως. Η «ύβρις» συνεχίστηκε με την χρήση των μαρμάρων ως οικοδομικά υλικά, σε ναούς (π.χ. Άγιος Δημήτριος), πεζοδρόμια, πισίνες κ.λπ. Οι Θεσσαλονικείς Εβραίοι που επιβίωσαν (ελάχιστοι, ομολογουμένως), με την επιστροφή τους στη πατρίδα τους πέρα από τη λεηλασία των περιουσίων τους, είδαν και την πλήρη καταστροφή ενός ιερού γι’ αυτούς χώρου. Εξίσου σκοτεινή με την αντιμετώπιση των Εβραίων εκείνα τα χρόνια, υπήρξε για δεκαετίες η «δημόσια μνήμη» στη Θεσσαλονίκη, σχετικά με το ζήτημα του Ολοκαυτώματος ειδικότερα, και των Εβραίων, γενικότερα. Για δεκαετίες δεν υπήρχε δημόσια συζήτηση και, όσες φορές γινόταν, περιστρεφόταν γύρω από μύθους και προκαταλήψεις. Το μνημείο αυτό αναγέρθηκε μόλις πριν 2 χρόνια, ενώ αντίστοιχο μνημείο υπάρχει στην Πλατεία Ελευθερίας.

Η δημόσια συζήτηση επιτέλους άνοιξε στη πόλη μας, μετά από δεκαετίες, στις οποίες επιχειρήθηκε –εκούσια ή ακούσια− να περάσει στη λήθη ένα σπουδαίο κεφάλαιο της ιστορίας της Θεσσαλονίκης, αυτό της παρουσίας των Εβραίων στη Πόλη, όσο και το ζήτημα την νομιμοποίησης πράξεων και απενεχοποίησης του «σκοτεινού» παρελθόντος. Είναι καιρός να ενισχυθεί η συζήτηση αυτή και η επιστημονική έρευνα ώστε να επουλωθούν οι χαίνουσες πληγές του παρελθόντος (π.χ. συνεργασία με τους Ναζί).

Πηγές

https://sofistories.wordpress.com/2014/12/04/jewish_cemetary_thessaloniki/

https://sofistories.files.wordpress.com/2014/12/epiloges-ebraioib.pdf

Mazower, M. (2006). Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων: χριστιανοί, μουσουλμάνοι και εβραίοι, 1430-1950 (1η εκδ.). Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Μόλχο, Ρ. (2015). Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων: Μελέτες Ιστορίας και Μνήμης. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.

Δείτε και εδώ