Πλατεία Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942-Μαύρο Σάββατο), Άννα Σπυριδωνίδου

Ήταν 11 Ιουλίου το 1942 και ημέρα Σάββατο, όταν οι Γερμανοί κατακτητές, έχοντας καταλάβει την πόλη ένα χρόνο πριν, καλούν όλους τους άρρενες Εβραίους μεταξύ 18 έως 45 ετών να συγκεντρωθούν στην πλατεία Ελευθερίας για καταγραφή. Ο αριθμός που καταγράφθηκε ήταν 9.000. Εκεί τους υποβάλλουν σε καταναγκαστικά έργα και σωματικές ασκήσεις κάτω από τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού χωρίς ένα ποτήρι νερό ή ένα καπέλο και μάλιστα με την απειλή ξυλοδαρμού και όπλων. Το όλο θέαμα είχε σαφώς και θεατές τους υπόλοιπους Θεσσαλονικείς χριστιανούς και μη που παρακολουθούσαν από τα μπαλκόνια του σπιτιού τους αδρανείς. Οι περισσότεροι συνελήφθησαν ενώ 4.000 στάλθηκαν να κατασκευάσουν έναν δρόμο που θα συνέδεε τη Θεσσαλονίκη με τη Λάρισα, μια περιοχή γεμάτη ελονοσία. Σαφώς το Μαύρο Σάββατο, όπως ονομάστηκε, αποτελούσε προαναγγελία για το ολοκαύτωμα που ακολούθησε αλλά κανένας από τους Εβραίους δεν δύνατο να το συλλάβει. 

Προς συμπλήρωση δε του θεάματος, οι Γερμανοί φωτορεπόρτερ τραβούν φωτογραφίες και τις δημοσιεύουν την επόμενη στον ελληνικό τύπο με υπαινικτικά γι’ αυτούς σχόλια. Το ειρωνικό σημείο της όλης υπόθεσης ήταν ότι ζητήθηκε από την εβραϊκή κοινότητα το ποσό των 2,5 δισεκατομμυρίων δραχμών ως λύτρα για την απελευθέρωσή τους, γνωρίζοντας ότι ήταν αδύνατο για αυτούς να το συγκεντρώσουν.

Στη μνήμη λοιπόν των 50.000 Εβραίων που θανατώθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, μεταφέρθηκε από την οδό Νέα Εγνατία και Παπαναστασίου που τοποθετήθηκε το 1996, στο σημείο αυτό του νοτιοδυτικού τμήματος της πλατείας μόλις το 2007. H πλατεία Ελευθερίας λειτουργεί σήμερα ως χώρος στάθμευσης των οχημάτων, ωστόσο από την πληθώρα κόσμου που επισκέπτονται καθημερινά τον χώρο αυτό θαρρώ πως λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν αυτό το κομμάτι της ιστορίας του.